ﺷﺪت ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﮔﯿﺎه در زﻣﺎن رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﻐﺰ، ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﻋﺎرﺿﻪ آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ روی ﻣﯿﻮه ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺟﻨﯿﻦ اﮐﺜﺮ ﻣﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﺳﻘﻂ ﺷﺪه و اﯾﻦ ﻣﯿﻮه ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﭘﻮک و ﻧﯿﻤﻪ ﻣﻐﺰ در زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﻣﯿﻮه از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ و در ً ﺳﺒﺰ و ﮔﺎﻫﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﯿﻮه ﮐﻪ در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﺣﺎﻟﺖ ﻧﮑﺮوزه و ﺳﯿﺎه رﻧﮓ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد .ارﻗﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺴﺘﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﺎرﺿﻪ ﻣﺬﮐﻮر دارﻧﺪ .در ﺑﯿﻦ ارﻗﺎم ﺗﺠﺎری ﭘﺴﺘﻪ، ﻣﻤﺘﺎز ﺣﺴﺎس ﺗﺮﯾﻦ و رﻗﻢ اﮐﺒﺮی ﻣﻘﺎوم ﺗﺮﯾﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﮔﺮﻣﺎزدﮔﯽ و ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﺮ ﺷﺪت آﻓﺘﺎب ﻣﻮﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ
ﺷﺪت و ﻃﻮل ﻣﺪت ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎی ﻣﺤﯿﻂ
ﺷﺪت ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ در ﻋﺮﺿﻬﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺷﻮﯾﻢ ﺷﺪت ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻰ ﺷﻮد. ﻣﺪت زﯾﺎد ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮدی ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﻮل ﻣﺪت در ﻣﻌﺮض دﻣﺎی ﺑﺎﻻ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺪام ﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ، ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮم ﺷﺪن زﻣﯿﻦ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎی ﻫﻮای ﻣﺠﺎور ﺧﺎک ﻣﯽ ﮔﺮدد.
رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﮐﻢ ﺑﻮدن ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎغ
ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ و ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎک و وزش ﺑﺎدﻫﺎی ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ، رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﻮا ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ .اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺨﯿﺮ و ﺗﻌﺮق زﯾﺎد در ﺑﺎﻏﺎت ﭘﺴﺘﻪ ﺷﺪه و از دﺳﺖ دادن آب ﮔﯿﺎه اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﯿﺎه ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ و ﮐﻢ آﺑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد .ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺎغ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻌﺮق ﮔﯿﺎه ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎغ ﺷﺪه و از درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺑﺎغ ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد.
ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﻢ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ و ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ در اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘﯿﮑﯽ و ﺗﻐﺬﯾﻪ ای
ﻫﺮﭼﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ و ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﺪاﯾﺖ ﮔﺮﻣﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﯿﻮه و ﺟﻨﯿﻦ زودﺗﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﺴﺎرت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺟﻨﯿﻦ در ﺣﺎل رﺷﺪ در داﺧﻞ ﻣﯿﻮه وارد ﻣﯽ ﺷﻮد .ﺑﻌﻀﯽ از ارﻗﺎم، ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻗﻢ ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻄﻮر ژﻧﺘﯿﮑﯽ دارای ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ و ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﻧﺎزﮐﺘﺮی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ارﻗﺎم ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﺴﺎرت آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ در آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ .ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ دارد .ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺨﺼﻮص ﮐﻤﺒﻮد ﮐﻠﺴﯿﻢ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ و اﺳﺘﺤﮑﺎم ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان ﺧﺴﺎرت آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ.
ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻫﺮس ﻓﺮم
در ﺧﺎک ﻫﺎی ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ، ﻫﺮﭼﻪ ﻣﯿﻮه ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎی ﺑﺎﻻ و ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ .ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﺬب اﻧﺮژی ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد .اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎﺳﻪ ﺑﺎدی در ﺳﻄﺢ ﺧﺎک اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎی ﺧﺎک ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎی ﻫﻮای ﻣﺠﺎور ﺧﺎک ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﯿﻮه ﻫﺎی ﻣﺠﺎور ﺧﺎک اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد . اﻧﺠﺎم ﻫﺮس ﻓﺮم ﺳﺒﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻣﯿﻮه ده از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺷﺪه و ﺧﺴﺎرت آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ .در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻫﺮس ﺑﻪ درﺳﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻣﯿﻮه ده در داﺧﻞ ﺗﺎج درﺧﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و از ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﻘﯿﻢ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮ روی ﻣﯿﻮه ﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد .در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻫﺮس ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻧﻘﺎط ﻣﯿﻮه ده در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺳﺎﯾﻪ اﻧﺪاز و در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ .در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﻫﺮس ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻏﺎﻟﺒﯿﺖ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺟﻮاﻧﻪ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ، ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻃﻮﯾﻞ و ﭘﺮ رﺷﺪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﻢ و ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﮐﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ، ﺑﺎ ﺷﺮوع رﺷﺪ ﻣﻐﺰ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه و در اﺛﺮ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ اﻧﺘﻬﺎی ﺷﺎﺧﻪ ﻧﺎﺷﻰ از وﺟﻮد ﻣﺤﺼﻮل، ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﺧﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد .اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺷﺎﺧﻪ ﺳﺒﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ در ﻣﻌﺮض ﻫﻮای ﮔﺮم ﻣﺠﺎور ﺧﺎک و ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ در ﺳﺎﯾﻪ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﯿﺰان آﻓﺘﺎب ﻣﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ .ﺧﺴﺎرت در ﻣﯿﻮه ﻫﺎی ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻮده اﻧﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﺧﺴﺎرت آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ.
ﺧﺸﮑﯿﺪﮔﯽ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ و ﻫﺮس ﺷﺪﯾﺪ
ﺧﺸﮑﯿﺪﮔﯽ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ در اﺛﺮ ﺿﻌﻒ درﺧﺖ و ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ ﺳﺒﺐ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺷﺎخ و ﺑﺮگ ﺷﺪه و ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻣﺠﺎور در ﻣﻌﺮض ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮرﺷﯿﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ .ﻫﺮس ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎم و در ﺳﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﺷﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰ ﺷﻮد ﻣﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ داﺷﺘﻨﺪ، در ﻣﻌﺮض ﻧﻮر ﺷﺪﯾﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ.
ﺧﺴﺎرت آﻓﺎت
ﺧﺴﺎرت آﻓﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺳﻦ ﻫﺎی زﯾﺎن آور ﭘﺴﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﺳﺒﺰ و ﭘﻮﺳﺖ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﻣﯿﻮه ﺷﺪه و ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ آﻓﺘﺎب ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ.
سید حسین اظهری
